علم و دین از منظر علامه طباطبایی

محورهای دین و تاریخ علم، دین و روشهای علم و دین و نظریه های علم از نگاه علامه طباطبایی در تفسیر المیزان مورد بررسی قرار گرفته است.  تلاش برای زدودن ناسازگاری علم و دین از گذشته رواج داشته است. سنت گرایان معصومیّت انجیل را باور داشتند در مقابل، نوخواهان یا نواندیشان کتاب مقدس را بی ارزش می دیدند. الهیات اعتدالی، کتاب مقدس را از آموزه های دینی برشمرد، هر چند آن را وحی مُنزل نمی خواند. علامه طباطبایی علم و دین را در تعارض واقعی نمی بیند و در موارد ناسازگار با تصرف لفظی و معنوی در آیات و قطعی ندانستن یافته های علمی، خود را به سنت گرایان نزدیک می سازد. از سوی دیگر، سه جریان فلسفی و کلامی، سخت کیشی نوین یا نوارتدوکسی، اگزیستانسیالیسم و تحلیل زبانی جداانگاری علم و دین را مطرح ساختند. از آنجا که دین اسلام، مجموعه ای از گزاره های الهیاتی، علمی، عملی و تاریخی است و علم در تمامی این مجموعه ها تأثیرگذار است، علامه از علم در الهیات، احکام و به خصوص کشف فلسفه احکام، گزاره های علمی و تاریخی سود می برد. او معتقد است دین نقش برجسته ای در روش شناسی علم داشته است. علامه دین اسلام را جامع همه نیازهای دنیوی و اخروی انسان می داند. حس و تجربه، عقل و اصول عقلی از روش های مهم علم شناخته می شود. بسیاری از کارکردهای اخلاقی و اجتماعی و مبادی اعتقادی دین نیز بر پایه عقل ساخته شده است. از سوی دیگر، وحی عمده ترین راه معرفت دین شناخته می شود که کارآیی آن در تبیین متشابهات و گزاره های دینی رخ می نماید.